Fèz, een van de 4 Koningssteden.

Woensdag 29 maart. We zijn in Fèz, de oudste van Marokko’s koningssteden en we gaan naar de Oude Medina van Fès el-Bali. Het schijnt de grootste ter wereld te zijn, waar je vast en zeker gaat verdwalen, schrijft men overal. Daarom staan er aan de poort opdringerige gidsen die je door de medina willen leiden, maar Lulof is zelf een prima gids met zijn Gaia navigatie app in de hand, dus we poeieren ze allemaal vastbesloten af. We slenteren op ons gemak door de smalle steegjes met alleen maar kleine overvolle winkeltjes. Door deze smalle straatjes lopen mannen met houten karren of ezels, of ze rijden op brommers zigzaggend door het winkelend publiek, zij brengen het waar naar de winkels. We drinken een groente sapje op een terrasje , bestaande uit één klein houten bankje met gekleurde kussens  en een mini smal tafeltje ervoor, ha ha meer past hier niet. Tegenover ons heeft een  oude baas wat waar uitgestald voor zijn winkeltje en we kijken onze ogen uit. Er liggen zulke , vinden wij dus, onbruikbare dingen. Bv  onderdelen van gaspitten , elektrische draden, halve elektrische sapcentrifuges, zilveren theepotjes en achter hem ligt de winkel volgestouwd met meer van hetzelfde. Een oude man op een brommer stopt en vraagt naar iets. De eigenaar gaat op zoek achter hem in de berg met spullen. Het duurt lang en de man op de brommer staat mega in de weg voor alle mannen met karren vol met koopwaar die er langs willen.  Uiteindelijk ontstaat er een woordenwisseling tussen de koper en de verkoper en  gooit de man op de brommer dat wat hij gekregen heeft terug de winkel in en probeert de verkoper de man op de brommer weg te duwen. Hij heeft er genoeg van. Wat een spektakel , precies voor onze neus.

Je  kunt er zo aan voorbij lopen, maar middenin de Medina ligt een typisch middeleeuwse koranschool, de El-Attarine Medersa. Prachtig om even naar binnen te lopen, het wordt beschouwd als een wonder van Moorse architectuur.

Fèz staat ook bekend om zijn leerlooierswijk. De methode van het veranderen van de dierenhuiden in zacht, duurzaam leer is al duizenden jaren oud en dit ambacht wordt overgedragen van vader op zoon. Er werken hier zo’n 50 families. Het is niet moeilijk om dit gedeelte te vinden, je loopt gewoon je neus achterna, mijn hemel wat een stank. Boven op een winkel kan je vanaf hun terras de werkzaamheden bekijken. Je krijgt bij binnenkomst verse munt takjes mee, die kan je, als de stank te erg wordt, dan onder je neus houden. De stank komt vooral vanuit de kuipen waarin de huiden zacht worden gemaakt met een mengsel van duivenpoep, zout en water. Dan zijn er de  baden om te spoelen en daarna komen ze in de verfbaden met natuurlijke pigmenten. Het is heel hard werken en erg ongezond. Een oud-werknemer vertelde ons dat de mannen vanaf het werk eerst de Hammam in moeten om zich heel goed te wassen, een stinkende man mag niet thuiskomen van  zijn vrouw. Ja ja arbo- en milieuregels zijn nog hier niet doorgedrongen. Als je buiten de Medina loopt zie je in de rivier het afval van de leerlooierij. Echt smerig.

Ik heb natuurlijk nog wel een klein tasje gekocht, gestempeld leer vertelde hij  mij, heeeeeel speciaal , dat zou ik nergens anders in Marokko tegen gaan komen , ha ha . Ik had hem vooral hard nodig, ik wil op reis gewoon mijn allerbelangrijkste spullen dicht bij me dragen. Dus hij blij en ik blij en daar gaat het om